Bayer ve Arıcılar Buluştu

Merhabalar,

Arı Kültürü dergisinin Ocak 2009 sayısında önemli bir yazı Randy Oliver tarafından yazılmıştır. Sadece iki arıcımız yorum göndermiş ve ikisi de bu konuya değinilmesini istediğinden dolayı bende bu konuya değinmekte fayda görüyorum. Daha önce de Koloni Çökme Bozukluğu üzerine yazılan yazıda da bu konu kısaca dile getirilmiş ve sorunun büyüklüğü vurgulanmıştı. Bunun üzerine Bayer arıcılarla bir toplantının gerekliği ve karşılıklı bilgi alış verişinin önemli olacağını anladığını sanıyorum. Bu toplantıda konuşulanlarda Randy Oliver tarafından yazıya dökülmüştür. Sizlere bende bu yazıyı elimden geldiğince Türkçe aktarmaya çalışacağım ve ülkemizde bu konu ile ilgili neler olup bittiğini yazmaya çalışacağım.

Oriinal Makale:

Oliver R. (2009) Bayer & Beekeepers Meet. Bee Culture 137(1): 21-22.

Neonikotinoid böcek öldürücüleri son zamanlarda balarılarına olan etkilerinden dolayı medyada çok fazla yer bulmakta ve Avrupa’da sokaklarda protesto edilmektedir. Koloni Çökme Bozukluğunun tespitinin ardından arıcılar Bayer’i bu yeni ürünlerinin (Neonikotinoid böcek öldürücüleri) kovanlara ve balarılarına olan öldürücü etkisi üzerine olan etkilerini sorgulamaktadırlar.

Bu soruya daha iyi cevap verebilmek için araştırıcı Dr. Jerry Bromenshenk (Montana-Missoula Üniversitesi), Bayer Ekotoksikoloji baş araştırıcısı Dr. David Fischer’i 11 Kasımda Taho gölü güneyinde yapılan Kaliforniya Devlet Arıcılar Birliği toplantısına davet etmiştir. Bu toplantıdaki birleşimin amacı tarafsız olarak arıcıları, araştırıcıları ve Bayer’i bir araya getirerek böcek öldürücü ürünlerin balarısı sağlığına olan etkilerini tartışmaktı. Bu söz edilen toplantı ilerideki çalışma grubunu oluşturacağından bu toplantıya Bayer, Ulusal ve Kaliforniya Arıcılık Organizasyonu, Ticari Arıcılar, Arı bilimcileri, Badem Heyeti ve Eyalet Tarım Ofisinden yetkililer katılmıştır.

Arıcılar gerçekçidir

Arıcılar gerçekçi olduklarını vurgulayarak böcek öldürücülerinin böcekleri öldürdüğünü ve aynı zamanda tarımda da kullanılmaya devam edeceğini anladıklarını belirtmiştir. Aynı zamanda arıcılar ortaya konulan verilerin şekerle kaplanmış halini görme yerine, basit olarak her bir kimyasalın iyi, kötü ya da çirkin tarafını öğrenmeyi ve böylece yetiştiricilerle ve böcek öldürücü uygulayanlarla daha akılcı ve bilgilendirici kararlar vermeyi istemektedir. Arıcılar Bayer’e, firma ile kötü olmak istemediklerini sadece birlikte çalışarak çözüm yolu bulmak istediklerini açıkça ifade etmiştir.

Arıcılar şu an geçerli olan böcek öldürücülerin ve yeni üretilen sistemik böcek öldürücülerinin potansiyel öldürücü etkisinin yavru, kraliçe arı doğurganlığı ve erkek arı üzerine test gereksinimlerinin gerçekçi bir biçimde yapılıp yapılmadığı konusundaki çekincelerini ifade etmişlerdir. Bayer bu konuyu belirterek arıcıların endişelerini anladığını ve Çevre Koruma Örgütünün (EPA, Environmental Protection Agency) kriterlerinin arıcıların endişelerini gidermediğini anladığını belirtmiştir. Ayrıca bu toplantıya katılmalarının amacının şeffaflık ve güven konusunda arıcılarla olumlu bir diyalog başlatmak olduğunu belirtmişlerdir.
Buna örnek olarak da MoventoR yeni bir böcek öldürücü hakkında sorular ortaya atılmış ve bu öldürücünün balarısı larvasının yağ sentezini etkilediğini bu yüzden de etiketinde : “Bu ürün nektar ve polende bulunan kalıntılardan dolayı balarısı larvasına potansiyel zehirlidir” ibaresi yer almaktadır. Dr. Fischer etiketin ilk önce konunun kısa bir tanımını yaptığını ve daha sonra çalışmaların detaylarını belirttiğini açıklamıştır. Arıcılar genellikle verilerin tamamının daha az uyarıcı olduğunu düşünmektedir.

Şeffaflık konusu

Arıcılar tarafından yapılan bir şikayet, arılar üzerine olan etkileri araştırılan kimyasalların etkilerinin test edilmesine yönelik araştırmaların yetersiz bir şekilde tasarlandığıdır. Bu yüzden arıcıların sonuçların geçerliliğini kabul etmesi için, testin başlatılmadan önce, Balarısı Danışma Komitesinden Ulusal Arıcılık Birliğinin, Bayer ile ortak çalışarak deneysel tasarımları gözden geçirmesini önermiştir. Bayer bu durumu kabul etmiş ve araştırma projelerinin tasarımı, uygunluğu ve amacı konusunda birbirleri arasındaki iletişim başlamış ve ayrıca arıcılardan ve diğer bilim adamlarından da öneriler ve katkılar ile bu konunun daha geliştirileceği belirtilmiştir.

Gerçekler ışığında tam olarak bilgilendirilen arıcı en az korkak arıcıdır. Bayer Neonikotinoid böcek öldürücüleri konusunda Sıklıkla Sorulan Sorular konusunda bir doküman yanında 30 kadar da makale yayımlamıştır. Dr. Fischer Bayer’in yaptığı araştırmalardaki şeffaflığından dolayı daha olumlu bir halk imajı oluşturma projesi arzusu içerisinde olduğunu belirtmektedir. Aynı zamanda Dr. Fischer şuan ki şeffaflığın az olmasındaki nedenin yani test sonuçlarındaki bilgilerin sunulmamasındaki sebeplerin karşı şirketlerin özellikle de başka bir ülkede ürün hakkında patent alabilecek olmasından kaynaklandığını bildirmiştir. Balarısı Danışma Komitesinin öne sürdüğü Fikri Ürünlerin Korunması olayının anlaşmalarla belirlenebileceği konusu Bayer yetkilileri tarafından olumlu karşılanmıştır. Böyle bir Danışma Komitesinin Bayer ile çalışarak daha uygun ve gerçekçi denemeler tasarlamaları arıcıların güveni ve test sonuçlarına olan inanırlılıklarının artmasına doğru atılan önemli bir adımdır.

Bayer bağımsız araştırıcıların ürünlerini test etmelerini sağlayabilir ve sonuçlarına güvenebilir. Bazı arıcıların bu konudaki soruları yine deneylerin tasarımı ve yeterli olup olmadığı konusunda olmuştur. Dr. Fischer bu konudaki şikayetlerin tamamını not almış ve bir sonraki toplantıda ele alacağını belirtmiştir. Bayer denemelerin tekrarlanması konusunda aksini düşünmemiş hatta gerekli durumlarda denemelerin tekrarlanmasını gerekliyse yapılmasının gerekliliğini belirtmiştir.

Genel anlamda arıcılar bu toplantıyı birbirlerini anlama ve şikayetlerini belirtme açısından yararlı bulmuş, böcek öldürücülerini üreten firmaların bu şikayetleri anlaması gerekliliğini vurgulamıştır, aksine Bayer arıcılara açık ve ürün tescilinde arıcıların katkılarına da açık olduklarını belirtmiştir.

Bayer, Amerika Bal Üreticileri Birliği toplantısına davet edildi

Dr. Fischer, Fresno-Kaliforniya’da yapılacak olan gelecek Amerika Bal Üreticileri Birliği toplantısında üç kimyasal böcek öldürücü üzerine sunum yapmak için davet edilmiştir. Bu üç böcek öldürücü İmidakloprid, Klothianidin ve Movento’dur. Arıcılar aynı zamanda Bayer’e ulusal arıcılık dergileri yolu ile Bayer’in ürünleri konusunda arıcıları tam olarak bilgilendirmelerini tavsiye etmiştir.

Dr. Fischer bireysel olarak herhangi bir kimyasalın balarısı ölümüne yönelik bir “ölüm raporu” olmaması konusunu gündeme getirmiştir. Gerry Miller problemin bölgesel arıcılık yetkililerin sorumluluk almadıkları ve böcek öldürücülerinden dolayı olan ölümleri rapor etmediği ve araştırmadığını açıklamıştır. Bazı eyaletlerde ölümlerin Çevre Koruma Örgütüne (EPA) bildirilmemiştir. Dolayısı ile böcek öldürücüleri üreten firma ya da Çevre Koruma Örgütü veritabanlarına böcek öldürücülerinden dolayı herhangi bir problem olup olmadığını kontrol için baktığında rapor edilmiş gerçek sayıdan çok daha az miktarda olayı görmektedir. Devlet sınırlamaları düşünüldüğünde, eğer veritabanlarında herhangi bir sorun yoksa problemin de olmadığıdır. Dolayısı ile arıcıların kolayca rapor edebileceği bir sayfa ve belki de kendi veritabanlarını desteklemeleri gelecekte olası olabilecektir.

Arıcılar için anlaşılır ve yardımcı etiketler

Arıcılar için arkadaşça bir etiket ve logo çalışması da gündeme getirilmiştir. Ancak, Bayer bu konuda nelerin yasal olarak etikete konulması ya da konulmaması konusundaki çekincelerini dile getirmiştir. Arıcılar Arıcılık için arkadaş canlısı bir logo’nun kullanıcıların (yani arıcıların) dikkatini çekeceğini ya da fazladan bir sayfanın eklenebileceğini bildirmiştir. Bir başka öneri ise Avrupa modeli “En iyi yönetim uygulaması” sözü edilen Arıcılık için arkadaş canlısı logoya bağlanabilir, üreticinin sertifikası ve daha önceki uygulama da eklenebilir. Bunlar yanında diğer kuruluşların Kanada’dan da arıcılar birliği ve arıcıların bu oluşum içerisine girmesi gibi farklı öneriler de yapılmıştır.

Toplantı sonrasında ilk izlenimler böcek öldürücüsü endüstrisi ile arıcıların bir araya gelmesi ve olumlu birer adım atması açısından son derece yararlı olmuştur. Bu yüz yüze toplantıda her iki grup tarafından peşin-hükümlü konuların üstesinden gelmesine yardımcı olmuştur. Hen arıcıların hende Tarımsal-kimyasal endüstrisinin açık ve dürüst bir şekilde bir araya gelip konuları tartışmaları gelecekte daha iyi ilişkiler açısından yararlı olmuştur.

Bu Çalışma Grubuna Katılanlar:

Bayer: Dave Fischer, Veldon Sorenson, Jack Boyne Araştırmacılar: Jerry Bromenshenk ve Colin Henderson ( Montana Üniversitesi), Eric Mussen (Kalifornia Üniversitesi, Davis)
Arıcılar: Zac Browning (Amerika Arıcılık Federasyonu Başkanı), Darren Cox (Amerika Bal Üreticileri Birliği), Gene Brandi, Shannon Wooten, Jeff Anderson, Steve Godlin, Randy Oliver Badem Heyeti: Bob Curtis, Kaliforniya Besin ve Tarım Bölümü: Gerry Miller.



Bu yazı arıcıları olduğu kadar ülkemiz bilim adamlarını da ilgilendirdiği ortadadır. Ülkemizde de Bayer’in ürettiği ve Gaucho isimli ilacın Trakya’da ki ölümlerden sorumlu tutulduğu geçen yıllarda meydana gelen olaylardan biri olup o dönemki Uludağ Arıcılık Dergisi editörleri tarafından bir derleme yazmam istenmiş derlemeyi yazmış olmama rağmen rağmen Bayer’in tarafını tuttuğum gerekçesi ile yazı basılmamıştır. Aslında o zamanda da benim ortaya koymaya çalıştığım konu bu idi ve arıcılar, bilim adamları ve Bayer’in Türkiye sorumlularının bir araya gelerek bu konuyu incelemesi ve gerekirse bir çalışma başlatılması idi. Ancak en kolay yol suçlamak ve araştırma yapmamaktır. Şu ana kadar herhangi bir araştırma sonucu yayınlanmış değildir ve konu da gündemdeki sırasını yitirmiş durumdadır. Halbuki o zamanlarda Bayer Türkiye sorumlusu tarafıma bu tür araştırmalarda her zaman yer alabileceklerini ve gerekli desteği sağlayabileceklerini dile getirmiş olmasına rağmen benim çalıştığım konu olmaması nedeniyle kendilerini bu konuları çalışan gruba yönlendirmiş olmama rağmen herhangi bir çalışma yapılmamış ya da benim haberim olmamıştır.

Gelelim o zamanlardaki duruma, Gaucho isimli ve aktif maddesi İmidakloprid olan bu madde ayçiçeği tohumlarının kaplanmasında kullanılmakta olup o zamanki Trakya balarısı ölümlerinden sorumlu tutulmuştur. Akabinde bu bölgeye yaptığımız ziyarette bu konu ile ilgili herhangi bir kanıta rastlamadık. Hatta arıcılar ve ayçiçeği eken çiftçilerle yapılan toplantılarda bu ilaçtan haberdar dahi olmadığını ve aynı zamanda ziyaret ettiğimiz Zirai ilaçlar satan bir firmadan aldığımız Gaucho’nun aslında Türkiye’de ayçiçeği için tescil edilmediğini ve Türkiye’de kullanımının yasak olduğunu öğrendik bu konu ayrıca Bayer Türkiye tarafından da doğrulanmıştır. Dolayısı ile yazdığım yazıda Bayer’in bundan sorumlu olamayacağını ve araştırması gerektiğini belirtmiştim ki hala bu sözümün arkasındayım nedeni çok açık bu kimyasal ülkemizde ayçiçeğinde tescilli değil dolayısı ile kullanımından sadece kullanan kişi sorumludur başkası değil. Ancak bu böcek öldürücü zararlımı elbette zararlı ve zararlı etkileri hem Bayer hem de Fransa Tarım Bakanlığı tarafından yapılan testlerle belirlenmiş ancak farklı rakamlar ve yorumlar yapılmış. Kısaca belirtmek gerekirse bir ortada sorun var, ama bu ölümleri direk bir kimyasala bağlamanın yanlış olabileceği ve bu konunun tüm tarafları içine alan bir grup tarafından çalışılması gerektiğini yazımda vurgulamıştım. Gerekirse bu yazıyı ileriki zamanlarda bu blogda yayınlayabilirim.

Konu olarak seçtiğimiz bu çalışma son derece önemli bir tartışma. Hele hele ilaçları vurdum duymaz bir şekilde kullanan arıcılarımızın bu konuyu daha dikkatli ve önemseyerek okumalarını tavsiye ederim. Ayrıca bilim adamlarımızın da ileriki zamanlarda bu konuda ortak çalışmalar ile soruna çözüm bulmalarını dilerim.

Saygılarımla,